Lịch sử và những chiếc đinh

Trong buổi tọa đàm "Lịch sử và văn hóa qua tự sự nghệ thuật của Nguyễn Xuân Khánh”, tác giả của cuốn tiểu tuyết Hồ Quý Ly nói rằng: "Lịch sử chỉ là chiếc đinh treo cho văn chương".

Cũng trong buổi tọa đàm, Giáo sư Phạm Toàn cho rằng, lịch sử là người câm đã đi mất. Người làm khoa học lịch sử cũng chỉ là người ghi chép lại theo quan điểm của cá nhân họ. Vậy ở đây, chính những người làm khoa học lịch sử là người sản xuất những chiếc đinh đó.

Lịch sử bản chất nó là một sự việc, hiện tượng khách quan. Nó cũng như là nguyên vật liệu ban đầu để người làm sử tạo nên những chiếc đinh. Có quan điểm cho rằng, phương Tây chép sử trọng ở sự thật, nên họ thường chép lại chính xác những sự kiện diễn ra. Còn người phương Đông chú ý tới ý nghĩa sự kiện, nên thường chép lại theo ý đồ, diễn giải của riêng họ. Nên vì thế, phương Đông quan tâm nhiều tới dã sử hơn.

Nhưng dù là phương Đông hay phương Tây, lịch sử đúng như trên đã nói, là chiếc đinh để là chỗ treo cho không chỉ văn chương, mà còn là cho văn hóa, văn hiến. Chất lượng của những chiếc đinh đó là rất quan trọng. Tất nhiên, để treo được, nó còn phụ thuộc vào vật liệu nó được đóng vào: là gỗ, tường vôi hay bắt vít vô tường bê tông.
****
Maslow từng nói: "Nếu có trong tay chiếc búa, bạn có xu hướng nhìn mọi việc giống như chiếc đinh". Người làm sử, vừa là người sản xuất đinh, cũng là người cầm trong tay chiếc búa. Với chiếc búa trong tay, họ có thể đóng hay nện vào bất kể sự việc nào họ ghi chép lại.

Nên khi, lịch sử nằm trong tay những kẻ không có sự dũng cảm, lành nghề và thiếu sáng suốt, sẽ chẳng bao giờ có được chiếc đinh treo tốt cả.