Tản mạn chuyện Phân

Câu nói của Mao vốn là kinh điển: "Trí thức chỉ là cục phân". Nhưng hình như, câu nói của ông này đã bị suy diễn và hiểu lầm. Mà dẫu có thế, thì cũng là lẽ thường. Vì người chết rồi, lấy đâu ra ai mà đối chất. Chẳng lẽ, người ta lại đi gọi hồn để xem ý ông là như thế nào.

Ví như, trong truyện "Tại sao con mèo chạy cụp đuôi?" của Azit Nê-xin, ông chẳng đưa ra ví dụ rồi sao:

"....Sau này, khi về thế giới bên kia, thế nào tôi cũng tìm ngay Gớt để hói một câu:

- Người ta kể lại rằng, trước khi giã từ cuộc đời ông có nói: “Kéo rèm ra cho sáng thêm chút nữa!”. Ý nghĩa của những lời vĩ đại này là gì?

Tôi biết chắc rằng Gớt sẽ cười rồi bào:

- Tôi nói: “Cho thêm chút ánh sáng nữa” à? Có gì đâu, lúc ấy tôi thấy mắt tối sầm lại, để nhìn cho rõ mặt những người đang ở bên, tôi liền bảo kéo rèm thêm cho sáng hơn. Thế thôi!..."

Đấy, ví dụ rõ rành rành như là thế đấy. 

Còn trên góc độ cá nhân, tôi nghĩ rằng Mao có ý tốt. Ai cũng biết vai trò của trí thức rất quan trọng, đóng góp rất nhiều cho sự tiến bộ và phát triển của xã hội. Mao vốn chẳng phải trí thức, nên có lẽ ăn nói kém hoa mỹ. Nhưng thực, ở đây, ông ví Trí Thức như Phân, kể ra cũng có ẩn ý riêng, muốn trí thức bón cho mảnh ruộng xã hội thêm tươi tốt. Người sau có thói quen cứ suy diễn linh tinh là thế. Oan cho họ lắm!

Vấn đề còn lại là sản xuất "Phân Trí thức" sao cho tốt mà thôi. Nhưng khổ nỗi, trong cái cơ chế hổng lỗ chỗ, pháp luật lỏng lẻo, thì khó có thể có được nhưng sản phẩm tốt thực sự. Ai chẳng nhanh chân bắt chước, tìm kiếm cơ hội làm giàu thật nhanh. Sản xuất Phân cũng không là ngoại lệ.

Người ta sản xuất Phân Trí thức kém, khiến cho người tiêu dùng và xã hội mất dần sự tin tưởng. Dần mòn không còn ai nhìn nhận đúng vai trò của loại Phân đặc biệt này nữa, nên cuối cùng suy diễn và đổ thừa cho ông Mao.

Thế đấy!